.                                                                                                                                                                                                                  

1821 ~ 2021 - 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση

Χρόνια πολλά Ελλάδα!

200 χρόνια συμπληρώνονται φέτος από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης. Με αφορμή την επέτειο του Μεγάλου Αγώνα για την Απελευθέρωση, τιμούμε εκείνους που αγωνίστηκαν ηρωικά για την πατρίδα μας.

Στις μάχες για την Ελευθερία της Ελλάδας, ο τόπος μας έδωσε βροντερό παρόν με σπουδαίους αγωνιστές.

Στο βιβλίο του συγχωριανού Κωνσταντίνου Ζώχου «ΟΙ ΧΩΡΙΑΝΟΊ ΜΟΥ(Κουπακιώτες)», σελ 121, καταγράφονται οι συγχωριανοί μας που πρωταγωνίστησαν στους απελευθερωτικούς αγώνες.

Θα ήταν χαρά μας να μας στείλετε και άλλες πηγές, πληροφορίες και παραπομπές που μπορεί να υπάρχουν ώστε να ενσωματωθούν στην τιμητική αναφορά μας.

Λίγα λόγια για την Επανάσταση του 1821

Tα σημαντικότερα γεγονότα της Επανάστασης με χρονολογική σειρά.

• ΦΙΛΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Το 1814 ιδρύεται στην Οδησσό η Φιλική Εταιρεία, από τον Νικόλαο Σκουφά, τον Αθανάσιο Τσακάλωφ και τον Εμμανουήλ Ξάνθο, με αποκλειστικό σκοπό την προετοιμασία της επανάστασης. Γενικός Επίτροπος της «Ανωτάτης Αρχής της Φιλικής Εταιρείας» ανέλαβε, το 1820, ο Αλέξανδρος Υψηλάντης, αξιωματικός του τσαρικού στρατού.

• ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ-ΜΑΡΤΙΟΣ 1821 Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης κηρύσσει στο Ιάσιο της Μολδαβίας, πνευματικό κέντρο του Ελληνισμού, την επίσημη έναρξη της επανάστασης στις παραδουνάβιες Ηγεμονίες, με τη συγκρότηση του Ιερού Λόχου. Είχε προηγηθεί η επαναστατική του προκήρυξη με τον τίτλο «Μάχου υπέρ πίστεως και πατρίδος». Μετά τις πρώτες επιτυχίες, ο τσάρος αποκηρύσσει τον Αλέξανδρο Υψηλάντη και ο Ιερός Λόχος θα ηττηθεί τον Ιούνιο του 1821 στο Δραγατσάνι από υπέρτερες τουρκικές δυνάμεις. Τερματίζεται έτσι η επανάσταση στις παραδουνάβιες Ηγεμονίες.

• 25 ΜΑΡΤΙΟΥ 1821 Συμβολική ημερομηνία έναρξης της Ελληνικής Επανάστασης. Ο επίσκοπος Παλαιών Πατρών Γερμανός ορκίζει τους επαναστάτες στη Μονή της Αγίας Λαύρας. Οι επαναστάτες είχαν εισέλθει από τις 23 Μαρτίου στην πόλη των Πατρών και κήρυξαν την επανάσταση στην πλατεία του Αγίου Γεωργίου. Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ο Παπαφλέσσας και ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης απελευθερώνουν την Καλαμάτα από τους Τούρκους.

• 10 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1821 Η Πύλη προβαίνει σε αντίποινα. Απαγχονίζεται ο Πατριάρχης Γρηγόριος Ε' στην Κωνσταντινούπολη. Το σώμα του θα μεταφερθεί στην Οδησσό.

• 23-24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1821 Αθανάσιος Διάκος μάχεται ηρωικά στην Αλαμάνα, συλλαμβάνεται από υπέρτερες δυνάμεις και βρίσκει ηρωικό, αλλά μαρτυρικό θάνατο. Έχοντας η πλειοψηφία των Ελλήνων υποχωρήσει, οι Τούρκοι συγκέντρωσαν την επιθετική τους ισχύ ενάντια στη θέση του Διάκου στη γέφυρα της Αλαμάνας. Βλέποντας ότι ήταν θέμα χρόνου προτού κατακλυστούν απ' τον εχθρό, ο Μπούσγος, που πολεμούσε παράλληλα με τον Διάκο, του πρότεινε να υποχωρήσουν. Ο Διάκος ως σύγχρονος Λεωνίδας, επέλεξε να μείνει και να παλέψει μαζί με όσους συμπολεμιστές του θέλουν να μείνουν σε μία απελπισμένη μάχη σώμα με σώμα, λίγες ώρες πριν συντριβούν. "Ο Διάκος δεν φεύγει, ούτε εγκαταλείπει τους συντρόφους του" ήταν η απάντηση και έμεινε με 48 παλικάρια.Μέρες αργότερα, ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, μάχεται, και εμποδίζει, στο Χάνι της Γραβιάς, την πορεία των τούρκικων στρατευμάτων προς την Πελοπόννησο.

• 12-13 ΜΑΙΟΥ 1821 Η νίκη των Ελλήνων στο Βαλτέτσι ανοίγει το δρόμο για την κατάληψη της Τριπολιτσάς, στρατιωτικού και πολιτικού κέντρου της Πελοποννήσου.

• 26 ΜΑΙΟΥ 1821 Με την Πράξη της Συνέλευσης των Καλτετζών (μοναστήρι στην Αρκαδία), ιδρύεται η Πελοποννησιακή Γερουσία, με πρόεδρο τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη.

• 14 ΙΟΥΝΙΟΥ 1814 Επανάσταση στην Κρήτη.

• 9 ΙΟΥΛΙΟΥ 1821 Οι Τούρκοι απαγχονίζουν στη Λευκωσία τον Αρχιεπίσκοπο Κύπρου Κυπριανό και αποκεφαλίζουν τους Μητροπολίτες Πάφου, Κιτίου και Κυρήνειας.

• 23 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1821 Με την κατάληψη της Τριπολιτσάς (έδρας του πασά του Μορέως), εδραιώνεται η επανάσταση στην Πελοπόννησο. Δύο μήνες μετά, θα ιδρυθεί στο Μεσολόγγι, υπό την προεδρία του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου, ο «Οργανισμός της Δυτικής Χέρσου Ελλάδος».

• 13 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 1821 Απελευθερώνεται η Άρτα από τους Σουλιώτες οπλαρχηγούς Μάρκο και Νότη Μπότσαρη, τους αδελφούς Τζαβέλα κ.ά. Στις αρχές φθινοπώρου δυνάμεις από την Ακαρνανία βρισκόντουσαν ήδη στα περίχωρα της Άρτας. Στις αρχές Νοεμβρίου η εκστρατεία εναντίον αυτής της τουρκικής εστίας ήταν έτοιμη. Αρχηγοί ήταν οι Γώγος Μπακόλας, Γεώργιος Καραισκάκης, Μάρκος Μπότσαρης και υπαρχηγός ήταν ο Μακρυγιάννης.

• 1 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 1822 Στην Α' Εθνοσυνέλευση στην Νέα Επίδαυρο, ψηφίζεται το πρώτο Σύνταγμα της Επανάστασης, γνωστό ως «Προσωρινό Πολίτευμα της Ελλάδος». Πρόεδρος του Εκτελεστικού εκλέγεται ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος.

• 30 ΜΑΡΤΙΟΥ 1822 Καταστροφή της Χίου από τα τουρκικά στρατεύματα του Καπουδάν Πασά Καρά Αλή. Μια μαζική θυσία που θα εμπνεύσει προσωπικότητες της ευρωπαϊκής τέχνης και του πνεύματος, όπως ο Ντελακρουά και ο Βίκτορ Ουγκό και θα συγκινήσει την Ευρώπη, που θα δείξει περισσότερο ενδιαφέρον για τον ελληνικό Αγώνα. Τρεις μήνες αργότερα, ο Κωνσταντίνος Κανάρης θα πυρπολήσει και θα καταστρέψει την τουρκική ναυαρχίδα.

• 6 ΙΟΥΝΙΟΥ 1822 Ο Χουρσίτ πασάς και ο Ομέρ Βρυώνης καταλαμβάνουν το Σούλι.

• 29 ΙΟΥΝΙΟΥ 1822 Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης θα καταστρέψει στα Δερβενάκια την στρατιά του Μαχμούτ πασά ή Δράμαλη ανατρέποντας τα φιλόδοξά του σχέδια. Σ'αυτη τη μάχη, ο ανηψιός του Κολοκοτρώνη, Νικηταράς, άλλαξε 4 σπαθιά, αφού τα 3 πρώτα έσπασαν στη μάχη. Η παράδοση λέει οτι είχε σκοτώσει χίλιους Τούρκους με τους συναγωνιστές του να του προσδίδουν το παρατσούκλι του τουρκοφάγου. Οι Έλληνες και αρκετοί φιλέλληνες θα ηττηθούν, λίγες μέρες μετά, στο Πέτα (κοντά στην Άρτα) από ισχυρές τουρκικές δυνάμεις.

• ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 1822 Η παρουσία του Γεωργίου Κάνιγκ, ως υπουργού Εξωτερικών της Αγγλίας σηματοδοτεί τη θετική μεταστροφή της αγγλικής πολιτικής απέναντι στο Ελληνικό Ζήτημα.

• ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1822 Το Συνέδριο των αντιπροσώπων των μεγάλων Δυνάμεων στη Βερόνα, παρά τις προσπάθειες των Ελλήνων απεσταλμένων, δεν αναγνωρίζει την ελληνική Επανάσταση και την αποκηρύσσει με διακήρυξή του.

• ΜΑΡΤΙΟΣ 1823 Η Αγγλία αναγνωρίζει τους Έλληνες ως εμπόλεμους αναγνωρίζοντας de facto και την ελληνική επανάσταση.

• ΜΑΡΤΙΟΣ-ΑΠΡΙΛΙΟΣ 1823 Συγκαλείται στο Άστρος της Κυνουρίας η Β' Εθνική Συνέλευση των Ελλήνων.

• 12 ΙΟΥΛΙΟΥ 1823 Ο φιλέλληνας, λόρδος Βύρων, φθάνει στο Αργοστόλι. Θα στηρίξει την επανάσταση και θα πεθάνει στο Μεσολόγγι τον Απρίλη του 1824. Στο Μεσολόγγι θα ταφεί και ο Μάρκος Μπότσαρης που πέθανε στη μάχη του Κεφαλόβρυσου Ευρυτανίας.
• ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ 1823-ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 1824 Εμφανίζονται οι πρώτες αντιθέσεις ανάμεσα στο Νομοτελεστικό υπό τον Θ. Κολοκοτρώνη και τον Πετρόμπεη και το Βουλευτικό υπό τον Κουντουριώτη που σχηματίζουν δύο ξεχωριστές κυβερνήσεις. Είναι η απαρχή της πρώτης φάσης του εμφυλίου σπαραγμού που θα τερματιστεί τον Ιούνιο με την επικράτηση του Κουντουριώτη.

• 7-8 ΙΟΥΝΙΟΥ 1824 Καταστροφή της Κάσου από τους Τουρκοαιγύπτιους, οι οποίοι, λίγες μέρες μετά, θα καταστρέψουν ολοσχερώς και τα Ψαρά.

• 29 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1824 Ναυμαχία του Γέροντα και πυρπόληση της τουρκικής ναυαρχίδας.

• 15 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1825 Αρχίζει η δεύτερη πολιορκία του Μεσολογγίου από τον Κιουταχή και αργότερα και από τον Ιμπραήμ. Στις 10 Απριλίου 1826 θα γίνει η ηρωική έξοδος και η πτώση του Μεσολογγίου. Η θυσία του Μεσολογγίου προώθησε το ελληνικό ζήτημα όσο καμιά ελληνική νίκη και ο απόηχος των γεγονότων, αναζωπύρωσε το πνεύμα του φιλελληνισμού στην Ευρώπη.

• 5 ΙΟΥΝΙΟΥ 1825 Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, δολοφονείται στην Ακρόπολη Αθηνών, θύμα της εμφύλιας διαμάχης.

• 13 ΙΟΥΛΙΟΥ 1826 Η πολιορκία της Ακρόπολης. Στις 11 Ιουλίου οι Τούρκοι κατέλαβαν τον λόφο του Μουσείου και κατεδίωξαν τους Έλληνες. Την επόμενη αντεπιτέθηκε ο Γκούρας και έδιωξε τους Τούρκους, οι οποίοι υποχώρησαν στο στρατόπεδο της Μονής Πετράκη. Την επόμενη (13 Ιουλίου) οι Έλληνες εξόρμησαν από την Ακρόπολη με αρχηγούς τον Γκούρα και Μακρυγιάννη και έτρεψαν τον εχθρό σε φυγή.

• 3 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1826 Ο Γκούρας κλείνεται με τους άνδρες του στην Ακρόπολη. Η πόλη παραδίδεται στον Κιουταχή. 

• 24 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 1826 Μεγαλιώδης νίκη επί των Τούρκων στην Αράχωβα σε μία πολυήμερη μάχη, που θα αναδείξει τις στρατηγικές του ικανότητες το αρχιστράτηγου της Ρούμελης Καραισκάκη. Για τους κατακτητές ήταν η δεύτερη μεγάλη καταστροφή μετά τα Δερβενάκια.
  
  
• 11 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 1827 Η κυβέρνηση Ζαΐμη μεταφέρει την έδρα της στην Αίγινα.

• 19 ΜΑΡΤΙΟΥ 1827 Με πρόταση του Κολοκοτρώνη ανατίθεται η ηγεσία του στρατού στον Church και των ναυτικών δυνάμεων στον Cochrane.

• 30 ΜΑΡΤΙΟΥ 1827 Η Εθνοσυνέλευση εκλέγει τον Ιωάννη Καποδίστρια «κυβερνήτη της Ελλάδος» με επταετή θητεία.

• 22 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1827 Θανάσιμος τραυματισμός του Γεωργίου Καραϊσκάκη στη μάχη του Φαλήρου.

• 8 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1827 Ναυμαχία του Ναβαρίνου. Ο ενωμένος συμμαχικός στόλος Αγγλίας, Γαλλίας και Ρωσίας καταστρέφει τον τουρκοαιγυπτιακό που βρισκόταν αγκυροβολημένος στον κόλπο του Ναβαρίνου, γεγονός που υπήρξε καταλυτικό στην εξέλιξη του Ελληνικού Ζητήματος. Οι τρεις προστάτιδες Δυνάμεις θα διαδραματίσουν πλέον καταλυτικό ρόλο στην γένεση του ανεξάρτητου νεοελληνικού κράτους.

• 8 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 1828 Άφιξη του κυβερνήτη Καποδίστρια στο Ναύπλιο. Ο λόγιος Θεόφιλος Καϊρης, προσφωνεί τον Ι. Καποδίστρια: • «.Χαίρε και Συ Κυβερνήτα της Ελλάδος, διότι μετά τοσούτον πολυχρόνιον αποδημίαν, επιστρέφεις εις την κοινήν πατρίδα, την βλέπεις, την χαιρετάς όχι πλέον δούλην και στενάζουσαν υπό τον ζυγόν, αλλ' ελευθέραν, αλλά δεχομένην σε Κυβερνήτην, και περιμένουσαν να Σε ίδη να οδηγήσης τα τέκνα της εις την αληθινήν ευδαιμονίαν και εις την αληθινήν δόξαν. Ζήθι! Αλλ' έχων ιερόν έμβλημα «ο Θεός και η δικαιοσύνη κυβερνήσουσι την Ελλάδα». Ζήθι! Αλλά κυβερνών ούτως ώστε να αισθανθή η πατρίδα, να καταλάβωμεν και ημείς, να επαναλάβη η αδέκαστος ιστορία, να αντηχήσωσιν όλοι οι αιώνες, ότι ου Συ, ουδέ ο υιός σου, ουδέ ο οικείος σου, ουδέ ο φίλος σου, ουδέ πνεύμα φατρίας, αλλ' αληθώς αυτός ο νόμος του Θεού, αυτό το δίκαιον, αυτοί της Ελλάδος οι θεσμοί κυβερνώσι την Ελλάδα δια Σου.».

• 3 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 1830 Υπογράφεται από τις Μεγάλες Δυνάμεις το πρωτόκολλο του Λονδίνου, σύμφωνα με το οποίο δημιουργείται ανεξάρτητο ελληνικό κράτος με οροθετική γραμμή τη γραμμή Αμβρακικού-Παγασητικού. Στο νέο κράτος θα συμπεριληφθούν, με το Πρωτόκολλο της συνδιάσκεψης του Λονδίνου στις 30 Αυγούστου 1832, η Πελοπόννησος, η Στερεά Ελλάδα, η Εύβοια, οι Σποράδες, οι Κυκλάδες και τα νησιά του Αργοσαρωνικού κόλπου.

• 27 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1831 Δολοφονείται στο Ναύπλιο ο Κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας.

Πηγές για τις μάχες της Ρούμελης και της περιοχής της Δωρίδας

Ρούμελη: Η Συμβολή των Ρουμελιωτών στην Επανάσταση του 1821.

Κέιμενο της Ζάννα Δ. Μπεμπόνη. Δημοσιογράφος -Φιλόλογος.

Δωρίδα: Οι αγωνιστές της Δωρίδας και η προσφορά τους στην επανάσταση του 1821.

Μεταπτυχιακή εργασία του Ευάγγελου Κατσιμίγκα. Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφου.

Λοκρίδα: 31 Μαρτίου 1821, ο Αρτοτινός οπλαρχηγός Κοντοσόπουλος κυρήσσει την Επανάσταση στην Λοκρίδα.

Γράφει ο Παναγιώτης Δημάκης, υπεύθυνος ιστορικού αρχείου Αμφικλείας-Ελατείας.